لایه برداری شیمیایی كه همچنين به عنوان chemo-exfoliation يا derma peeling شناخته می شود، یکی از روش‌های محبوب برای از بین بردن مشکلات پوستی و دستیابی به پوستی شاداب و صاف است. این روش با استفاده از محلول‌های خاص، سلول‌های مرده سطح پوست را حذف می‌کند و به مرور زمان باعث روشن‌تر شدن و کاهش چین و چروک‌های ریز می‌شود. بسیاری از افرادی که با لک‌های پوستی، جای جوش و ناهمواری‌های پوست مواجه هستند، لایه برداری شیمیایی را به عنوان یک گزینه درمانی انتخاب می‌کنند. اگر شما هم به فکر انجام این روش هستید، در ادامه با جزئیات بیشتری درباره نحوه انجام، مزایا، انواع و مراقبت‌های لازم بعد از آن آشنا می‌شوید.
مزایا و معایب لایه برداری شیمیایی چیست؟
لایه برداری شیمیایی یکی از روش‌های موثر برای بهبود ظاهر پوست است، اما مانند هر روش درمانی دیگر، هم مزایایی دارد و هم می‌تواند چالش‌هایی به همراه داشته باشد. شناخت این موارد به شما کمک می‌کند تا تصمیم بهتری بگیرید.
مزایا لایه برداری شیمیایی
- شفاف‌تر شدن پوست؛ با از بین بردن سلول‌های مرده، پوست ظاهر روشن‌تری پیدا می‌کند.
- کاهش لک‌های پوستی؛ برای افرادی که دچار لک‌های ناشی از آفتاب یا جای جوش هستند، می‌تواند نتایج قابل‌توجهی داشته باشد.
- جوانسازی پوست؛ تحریک فرآیند بازسازی سلولی باعث می‌شود که پوست نرم‌تر و صاف‌تر به نظر برسد.
- رفع چین و چروک‌های سطحی؛ خطوط ریز و چروک‌های اولیه را کاهش می‌دهد.
- بهبود ظاهر جای جوش و اسکارهای سطحی؛ در برخی موارد به کاهش عمق اسکارهای ناشی از آکنه کمک می‌کند.
معایب لایه برداری شیمیایی
- قرمزی و التهاب موقت؛ بعد از انجام لایه برداری ممکن است پوست قرمز و ملتهب شود.
- خشکی و پوسته‌ریزی؛ در روزهای اول، لایه‌های سطحی پوست شروع به ریزش می‌کنند.
- افزایش حساسیت پوست؛ بعد از لایه برداری، پوست نسبت به نور خورشید حساس‌تر می‌شود.
- احتمال بروز حساسیت یا واکنش پوستی؛ برخی افراد ممکن است دچار سوزش یا خارش شوند.
- دوره نقاهت (در لایه برداری عمیق)؛ در روش‌های عمیق‌تر، ممکن است پوست به زمان بیشتری برای ترمیم نیاز داشته باشد.
بیشتر بدانید: خراش پوستی یا درم ابریژن چیست؟
انواع لایه برداری شیمیایی و کاربردهای هر کدام
سه نوع مختلف لایه‌برداری شیمیایی وجود دارد:
فنول یا لایه‌برداری عمیق
فنول قدرتمندترین محلول شیمیایی برای لایه‌برداری است و به ایجاد لایه‌برداری عمیق و متوسط کمک می‌کند. این محلول عمدتاً برای درمان چین و چروک‌های عمیق، لکه‌های پوستی یا آسیب‌های ناشی از قرارگیری در معرض نور خورشید و رشدهای پیش‌سرطانی استفاده می‌شود. از آنجایی که فنول می‌تواند باعث روشن شدن مناطق درمان‌شده شود، رنگدانه‌های پوست شما می‌تواند عامل تعیین‌کننده در انتخاب این درمان باشد. لایه‌برداری با فنول معمولاً روی صورت انجام می‌شود و در صورت استفاده در گردن یا سایر نواحی بدن، می‌تواند منجر به اسکار شود.
آلفا هیدروکسی اسید (AHA) یا لایه‌برداری سطحی
این نوع لایه‌برداری شامل ترکیباتی همچون گلیکولیک اسید، لاکتیک اسید و میوه‌های اسیدی است که از ملایم‌ترین انواع لایه‌برداری‌ها به شمار می‌روند. این ترکیبات باعث ایجاد لایه‌برداری خفیف می‌شوند و معمولاً توسط متخصصین مراقبت از پوست برای نرم‌تر کردن و روشن‌تر کردن پوست استفاده می‌شوند. AHA در مواردی که فرد قادر به تحمل زمان طولانی برای بهبودی از لایه‌برداری‌های عمیق‌تر مانند فنول یا TCA نباشد، بهترین گزینه است. این نوع لایه‌برداری برای درمان چروک‌های خفیف، مشکلات پیگمانتاسیون و آکنه مناسب است. غلظت‌های مختلف AHA ممکن است به صورت هفتگی یا با فواصل طولانی‌تر برای دستیابی به نتایج بهتر استفاده شوند. همچنین، آلفا هیدروکسی اسیدها می‌توانند به عنوان بخشی از رژیم روزانه مراقبت از پوست با استفاده از کرم‌ها یا شستشوهای صورت به کار روند.
لایه‌برداری تری کلرو استیک (TCA) یا Blue Peel
این نوع لایه‌برداری به خصوص برای درمان چین و چروک‌های سطحی و نازک و تغییرات رنگدانه‌ای سطحی استفاده می‌شود. نتایج لایه‌برداری با TCA کمتر قابل توجه است و دوام آن به اندازه لایه‌برداری با فنول نیست. این درمان ممکن است نیاز به چندین جلسه لایه‌برداری با TCA برای دستیابی به نتایج مطلوب داشته باشد. زمان بهبودی از این نوع لایه‌برداری کوتاه‌تر از لایه‌برداری با فنول است.
چه کسانی کاندیدای مناسب لایه برداری شیمیایی هستند؟
لایه‌برداری شیمیایی بیشتر به منظور بهبود ظاهر پوست و افزایش اعتماد به نفس انجام می‌شود، اما می‌تواند برای برداشتن رشدهای سریع پوستی که در موارد قبل از سرطان پوست مشاهده می‌شود یا نرم کردن جای اسکارهای آکنه صورت نیز توصیه گردد.
بهترین راه برای تعیین اینکه آیا شما کاندیدای مناسب برای لایه‌برداری شیمیایی هستید، مشاوره با یک فوق تخصص جراحی پلاستیک یا متخصص پوست است.
لايه برداری شيميايی در موارد زير يك گزينه خوب محسوب می شود:
- افرادی که پوست کدر یا ناهموار دارند
- کسانی که جای جوش، لک‌های ناشی از آفتاب یا تغییر رنگ پوست دارند
- افراد با چین و چروک‌های سطحی که به دنبال جوانسازی پوست هستند
- کسانی که می‌خواهند منافذ باز پوست خود را کاهش دهند
اما برخی افراد باید از انجام این روش خودداری کنند:
- کسانی که پوست بسیار حساس یا مستعد التهاب دارند
- افرادی که زخم‌های باز یا عفونت پوستی فعال دارند
- کسانی که به تازگی لیزر درمانی انجام داده‌اند و پوستشان هنوز ملتهب است
- زنان باردار یا شیرده (مگر با نظر پزشک)
با انتخاب روش مناسب و رعایت مراقبت‌های توصیه شده، می‌توان از لایه برداری شیمیایی بهترین نتیجه را گرفت و به پوستی سالم و شفاف دست یافت.
آمادگی لازم قبل از لایه برداری شیمیایی
آماده‌سازی برای لایه‌برداری شیمیایی به نوع درمانی که برای شما در نظر گرفته شده بستگی دارد. پزشک شما ممکن است داروی Retin-A، که یک فرآورده از ویتامین A است، را برای آماده‌سازی پوست شما تجویز کند. این دارو به تنظیم لایه سطحی پوست کمک می‌کند و به محلول‌های TCA یا فنول اجازه می‌دهد تا به طور عمقی‌تر و متقارن‌تری نفوذ کنند. در صورتی که پوست شما نتواند پیش‌درمانی با Retin-A را تحمل کند، ممکن است از کرم AHA به عنوان جایگزین استفاده شود.
گاهی اوقات از هیدروکینون، که یک عامل سفیدکننده است، در کنار Retin-A یا AHA، به ویژه در مواردی که پوست دچار لکه‌های پوستی یا مشکلات پیگمانتاسیون باشد، استفاده می‌شود. این درمان ممکن است حدود یک ماه قبل از درمان نهایی توسط پزشک شما طول بکشد.
اگر قرار است لایه‌برداری با فنول یا TCA عمیق‌تر انجام شود، لازم است همراهی داشته باشید که شما را به خانه برگرداند و برای ۱ تا ۲ روز بعد از درمان در کنار شما باشد. لایه‌برداری شیمیایی ممکن است تحت بی‌حسی موضعی یا تسکین انجام شود.
آماده‌سازی برای لایه‌برداری شیمیایی شامل موارد زیر نیز می‌شود:
- انجام تست‌های آزمایشگاهی یا ارزیابی بالینی
- مصرف داروهای خاص یا تنظیم داروهای مصرفی
- قطع مصرف سیگار قبل از درمان
پوستی شفاف و بدون لک با لایه‌برداری شیمیایی زیر نظر دکتر احمدرضا طاهری. همین حالا برای مشاوره و تعیین وقت اقدام کنید.
لایه برداری شیمیایی چگونه انجام می‌شود؟
لایه‌برداری شیمیایی به صورت سرپایی انجام می‌شود. لایه‌برداری کامل صورت با TCA یا AHA حدود ۳۰ دقیقه زمان می‌برد. اما لایه‌برداری کامل صورت با فنول حدود ۱ تا ۲ ساعت طول می‌کشد. در حالی که لایه‌برداری بخش‌های کوچکی از صورت مانند لب بالا ممکن است تنها ۱۰ تا ۱۵ دقیقه زمان ببرد.
لایه برداری شیمیایی در کلینیک‌های تخصصی پوست و زیبایی تحت نظر پزشک انجام می‌شود. ابتدا پوست به خوبی تمیز می‌شود تا چربی و آلودگی‌های سطحی از بین برود. سپس محلول شیمیایی خاصی، متناسب با نوع پوست و هدف درمان، روی ناحیه موردنظر اعمال می‌شود.
محلول‌های مورد استفاده می‌توانند از ترکیبات مختلفی مانند اسید گلیکولیک، اسید سالیسیلیک یا اسید تری‌کلرواستیک تشکیل شده باشند. این ترکیبات باعث می‌شوند سلول‌های مرده پوستی از سطح جدا شوند. در مدت زمان مشخصی که بین چند دقیقه تا نیم ساعت متغیر است، لایه بردار روی پوست باقی می‌ماند. بعد از آن، محلول شیمیایی خنثی شده و پوست شسته می‌شود.
بعد از اتمام کار، ممکن است پوست کمی قرمز شده یا دچار پوسته ریزی شود. این واکنش طبیعی بوده و نشان دهنده شروع روند ترمیم پوست است. پزشک توصیه‌هایی برای مراقبت‌های بعدی ارائه می‌دهد تا پوست به خوبی ترمیم شود.
چه تغییراتی می‌توان از لایه‌برداری شیمیایی انتظار داشت؟
نتایج لایه‌برداری شما به نوع درمان استفاده شده بستگی دارد:
- لایه‌بردارهای AHA (سطحی): این نوع لایه‌برداری باعث بهبود پوست می‌شود که ممکن است در ابتدا تغییرات جزئی باشد. ابتدا شما متوجه ظاهری سالم‌تر در پوست خود خواهید شد و با درمان‌های مکرر، تغییرات قابل توجهی در قوام پوست مشاهده خواهید کرد.
- لایه‌بردارهای TCA (متوسط): این لایه‌برداری منجر به ظاهر صاف‌تر و تازه‌تری در پوست می‌شود. با این حال، نتایج لایه‌برداری با TCA دوام کمتری نسبت به لایه‌برداری با فنول دارند.
- لایه‌بردارهای فنول (متوسط یا عمیق): این درمان‌ها موجب بهبود قابل توجهی در سطح پوست، کاهش چین و چروک‌های جزئی، کاهش تغییرات رنگدانه‌ای و افزایش قوام پوست می‌شوند. نتایج حاصل از این درمان‌ها پایدار هستند، اما در برابر اثرات پیری و تابش نور خورشید مقاومت ندارند.
محافظت مداوم در برابر نور خورشید نکته‌ای حیاتی برای حفظ نتایج شما است. پیگیری با یک متخصص می‌تواند بهترین راه برای اطمینان از نتایج طولانی‌مدت پس از لایه‌برداری شیمیایی باشد.
چه نکاتی در روند بهبودی بعد از درمان باید مدنظر قرار گیرد؟
نتایج شما می‌تواند متفاوت باشد و فرآیند بهبودی از لایه‌برداری شیمیایی بستگی به نوع درمان استفاده شده دارد:
لایه‌برداری AHA (سطحی) ممکن است منجر به پوسته ریزی موقت، قرمزی و خشکی پوست شود. این وضعیت‌ها بعد از مدتی و با تطابق پوست شما به درمان، برطرف خواهد شد.
لایه‌برداری فنول (متوسط تا عمیق) یا TCA (متوسط) می‌تواند باعث ایجاد احساس سوزش شود. برای راحتی شما ممکن است مسکن خفیفی تجویز گردد. در صورتی که از چسب برای پوشاندن صورت شما استفاده شده باشد، این چسب پس از 1 تا 2 روز از درمان برداشته می‌شود. ایجاد دلمه بر روی مناطق درمان شده امری طبیعی است. برای تسریع روند ترمیم، پیروی از دستورات پزشک در این مرحله بسیار مهم است.
لایه‌برداری TCA (متوسط) بسته به غلظت لایه‌بردار استفاده شده ممکن است موجب تورم قابل توجهی شود. ممکن است صورت شما به طور کامل متورم شود و حتی چشم‌ها به دلیل تورم به طور موقت بسته شوند. برای این شرایط ضروری است که کسی شما را برای 1 تا 2 روز بعد از درمان همراهی کند. همچنین در روزهای اول پس از درمان ممکن است از شما خواسته شود که رژیم مایعات را رعایت کنید.
مراقبت های بعد از لایه برداری شیمیایی پوست
برای دستیابی به بهترین نتیجه از لایه برداری شیمیایی، رعایت برخی نکات بعد از انجام آن ضروری است. این مراقبت‌ها از بروز عوارض ناخواسته جلوگیری کرده و به سلامت پوست کمک می‌کنند.
مراقبت‌های بعد از لایه برداری
- از کرم‌های ترمیم کننده و مرطوب کننده مناسب برای جلوگیری از خشکی پوست استفاده کنید.
- حتما از کرم ضدآفتاب با SPF بالا استفاده کنید، زیرا پوست پس از لایه برداری حساس‌تر می‌شود.
- پوست خود را دستکاری نکنید و از کندن پوسته‌های ایجاد شده خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث ایجاد لک شود.
- از شستن صورت با آب داغ و استفاده از محصولات قوی آرایشی تا چند روز خودداری کنید.
- در صورت بروز التهاب شدید یا حساسیت غیرطبیعی، حتما با پزشک مشورت کنید.
سخن پایانی
لایه برداری شیمیایی یک روش موثر و علمی برای بهبود ظاهر پوست است که می‌تواند مشکلاتی مانند چین و چروک‌های سطحی، لک‌ها، و جای جوش را کاهش دهد. این روش به پوست فرصت ترمیم می‌دهد و می‌تواند به شادابی و شفافیت آن کمک کند. با این حال، رعایت نکات مراقبتی قبل و بعد از انجام این درمان بسیار مهم است تا از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری شود. اگر به دنبال بهبود وضعیت پوست خود هستید، مشورت با پزشک متخصص برای انتخاب نوع مناسب لایه برداری شیمیایی و استفاده از محصولات و مراقبت‌های صحیح بعد از آن می‌تواند تاثیر زیادی در نتایج نهایی داشته باشد.
سوالات متداول
مدت زمان بهبودی بستگی به نوع لایه برداری دارد. در لایه برداری سطحی، چند روز تا یک هفته برای بهبودی کامل کافی است. اما در لایه برداری‌های عمیق‌تر، ممکن است مدت زمان ترمیم به چند هفته برسد.
این روش برای انواع پوست‌ها مناسب است، اما بسته به نوع پوست (چرب، خشک، حساس، مختلط) باید محلول‌های مختلفی انتخاب شود. پوست‌های حساس باید با دقت بیشتری درمان شوند و از محلول‌های ملایم‌تر استفاده شود. برای انتخاب نوع درمان مناسب، مشاوره با پزشک متخصص ضروری است.
تعداد جلسات بستگی به نوع مشکل پوستی و شدت آن دارد. در لایه برداری سطحی یک جلسه کافی است، اما در برخی موارد، ممکن است نیاز به چندین جلسه باشد. پزشک شما می‌تواند برنامه درمانی متناسب با نیاز پوست شما را تعیین کند.